Teknik Resim Ölçülendirme

Teknik resimde ölçülendirme ve geometrik toleransların önemine önceki yazılarımızda değinmiştik. Ölçülendirmeden sorumlu bir tasarımcıdan ileri düzeyde teknik resim okuyabilmesi ve temel çizim kurallarına hakim olması beklenir. Bu sayede üretim ve kalite kontrol gibi birimler tarafından daha kolay anlaşılacağı öngörülür. Halbuki sadece teknik resim bilgisi ile ortaya konulan dökümanlar eksik, yanlış ya da tutarsız içerikte olmaya müsaittir. Bu aksaklılar öncelikle üretim personeli tarafından farkedilir. Eğer üretim aşamasında bir şekilde çözüme kavuştuysa bile, teknik resimdeki hatalar kalite kontrol birimleri tarafından tekrar farkedilmektedir. Soruna kaynağında ve kalıcı bir çözüm getirmek için tasarım ekibinin birçok faktörü göz önünde bulundurarak ölçülendirme ve toleranslandırma yapması gerekir.

Teknik Resim Kuralları Açısından;

• Bir parçanın tüm ölçülerini gösterebilmek için en uygun görünüş ya da görünüşler üzerinden ölçülendirme yapılmalıdır.
• Aynı ölçü birden fazla kez verilmemelidir. Zorunluluk halinde ise ölçünün tekrarlandığını göstermek için ikinci ölçü parantez içinde verilmelidir.
• Bütün ölçüler mutlaka toleranslandırılmış olmalıdır.
• Kolay okunabilirlik açısından mümkün olduğunca parçanın dışından ölçü verilmelidir. Resmin büyüklüğüne göre 8-12 mm aralığında dışardan verilmesi yeterlidir.
• Ölçü çizgileri ve ölçü bağlama çizgileri birbiriyle kesişmemelidir. Bağlama çizgileri kendi aralarında kesişebilir.

Üretim Operasyonları Açısından;

• Tasarıma müdahale edebilme yetkisi var ise mümkün olduğunca standart ölçülerde boyutlar kullanılmalıdır. Örneğin kullanılan kesici takımlar belli bir radius değerine kadar imalata izin verebilir.
• Üretim personelini karmaşık hesaplar yapmaya zorlayarak verimi düşürmek yerine olabildiğince yardımcı ölçüler verilmelidir. Tasarım ve imalat ekibinin koordine çalışması ile bu yardımcı bilgiler daha kolay tespit edilebilir.
• Özellikle işlevsel ve karşılıklı çalışan parçaların toleransları titizlikle verilmelidir. Farklı zamanlarda imal edildiği için kendi başına doğru olan ancak karşılığındaki parça ile eşleşmeyen durumlar ortaya çıkabilmektedir.
• Fabrikanın imalat kabiliyetleri hakkında bilgi sahibi olunması yararlıdır. Özellikle toleranslandırmayı gerçek hayatta uygulayabilmek için özel bağlama yöntemlerine, kesici takımlara ya da gelişmiş imalat metodlarına ihtiyaç duyulabilmektedir.

Muayene ve Kalite Kontrol Açısından;

• Ölçüm ve muayene yöntemlerinin yetersizliği, teknik resim sorgulamada bazı kısıtlamalar doğurabilir. Yine tasarım ve kalite kontrol departmanlarının ekip çalışması yaparak yardımcı ölçüler edinilmesi yararlı olur.
• Seri imalat sırasında verilen yardımcı ölçüler parantez içinde gösterilerek kalite kontrol için bağlayıcı olmadığı gösterilmelidir.
• Muayene ve kontrol sırasında teknik resim oldukça detaylı incelendiği için eksik ölçüler çoğunlukla bu safhada farkedilir. Özellikle ilk numunenin onaylanma aşaması tasarım birimini de ilgilendirmektedir.

Yararlanılan kaynaklardan daha detaylı bilgi edinebilisiniz.

1. http://www.duzce.edu.tr/~mehmetemiroglu/Belgeler/teknik%20resim/olculendirme.pdf

2. http://www.teknikresim.org/teknik-resimde-olculendirme.html

3. http://hbogm.meb.gov.tr/modulerprogramlar/kursprogramlari/metal/moduller/olculendirmeveyuzey_islemleri.pdf