Tasarım mühendisleri genel anlamda müşterilerin ihtiyaçlarını profesyonel ve etik değerler çerçevesinde karşılamakla sorumludurlar. Bu görev bilinci ve sorumluluk ile en iyi tasarıma ulaşmak ve mevcut tasarımları geliştirebilmek için mühendislerin teknik yeterliliklerinin üst düzey olması beklenir. Tasarım mühendisinin sorumlulukları da aslında bununla başlar. Buradan hareketle tasarım mühendisinin vaktinin tamamını tasarım sürecinde geçirdiği yanılgısına düşülebilir. Oysa ki istatistikler tasarımcıların zamanlarının %55’ini teknik olmayan ancak sürece dahil işlere harcadığı gerçeğine işaret eder. Peki tasarım mühendisi olarak çalışmaya başladığınızda sorumluluklarınızı nasıl ve hangi sistematik içinde sürdüreceksiniz?
İletişim Yetenekleri
Tasarım süreci içinde profesyonelce hareket edebilmek için yeterli düzeyde iletişim yeteneğine sahip olmak zorunludur. İletişim kurabilme mühendislik eğitimi sırasında grup projeleri gibi etkinliklerde geliştirilebilecek bir yetenektir. Ancak burada daha zorlayıcı olan sahip olduğu teorik ve uygulamalı bilgiyi karşısındakine açıkça aktarabilmektir. Bunu başaramadığınız zaman ne kadar iyi teknik bilgiye sahip olursanız olun ya da ne kadar parlak fikir üretirseniz üretin gözden kaçırılmış olmanız muhtemeldir.
Endüstride ise ekip çalışması çok daha yoğun ve ekip içi rekabet etkili olduğu için kendini ifade edebilmek daha da önemli hale gelir. Firma içinde ve ekip çalışmalarında iletişim kurarken geçmiş, mevcut ve gelecek durumlar göz önüne alınır. Bu nedenle iletişiminizi yazılı olarak sürdürmek geriye dönük olarak aldığınız kararların nedenlerini anlamanızda ve diğerlerine açıklayabilmenizde yardımcı olacaktır. Esasen mühendislik öğrencileri açısından sunum becerisi kazanmak ve geliştirmek için en büyük fırsat lisans eğitimlerinde değil, çalışma hayatına atıldıklarında ellerine geçer. Örneğin ürün yaşam döngüsü yönetimi(PLM) uygulanan bir firmada tüm süreçlere bütün olarak bakılır ve iş akışı bu şekilde yürütülür. Mühendisin etkileşime geçmesi gereken gruba teknik personelin yanında planlama, pazarlama, malzeme yönetimi gibi yönetimsel birimler de eklenir.
Zaman Yönetimi
Bir tasarım mühendisi çalışmasının %45 kadarını projenin niteliğine göre çeşitli teknik süreçlere(modelleme, hesaplama, analiz, prototip geliştirme) ayırır. Geriye kalan %55 içerisinde raporlama, ön değerlendirme, maliyet analizi, iş planlama, araştırma ve bilgi toplama gibi tasarıma dolaylı etki eden görevler yer alır. Bunlara tasarım sırasında kullanılacak araç ve yöntemlerin seçilmesi, eğitiminin alınması, gerektiğinde eğitimin verilmesi, teknik desteğin sağlanması da eklenir.
Bu kadar karmaşık görünen bir iş akışını zamana verimli bir şekilde yayarak çalışmazsanız; tasarım projeleriniz muhtemelen zamanında tamamlanmayacaktır. Böylece tasarım mühendisinin sorumlulukları açısından eksik kalacaksınız. Basit gibi görünse de en etkili yöntem işlerinizi parçalara bölmek ve her alt parçanın bitirilmelerini süre şartına bağlamak olacaktır. Sürenin rekabet ve maliyet açısından çok önemli olduğu durumlarda MS Project ve benzeri yazılımlar ile proje yönetimi zaman kısıtlaması ile yürütülür. Hali hazırda bu yazılımlar da işleri alt parçalarına ayırarak planlamaya yardımcı olur.
Tasarım Sistematiği
Tüm iş yüküne rağmen tasarım mühendisinin asıl katma değer oluşturduğu alan tasarımdır. Tasarımı sürdürürken sistematik bir yaklaşım geliştirmek ise tasarımcının yararına olacaktır.
- Problemi anlayın. Tasarım projesinin doğru yönde ilerleyebilmesi için en önemli aşama problemin kapsamlı olarak ve soru işareti bırakmadan tanımlanmasıdır.
- Eldeki verileri ortaya koyun. Problem hakkında bilinen ve ilgili olabilecek bilgileri ortaya koyun.
- Bilinmeyenleri tespit edip bir çözüm stratejisi belirleyin. Nelere ve hangi sırayla karar vereceğinizi belirleyin. Tasarımı yapılacak sistemin/ürünün taslağını oluşturun. Çözüme ulaşabilmek için izlenecek yolları açıklayan bir akış diyagramı oluşturun.
- Varsayımlarda bulunup karar alın. Tasarımda ilerleyebilmek için çoğunlukla varsayımda bulunulur ve bu şekilde ilerleme kaydedilir. Örneğin malzeme seçiminin isabetli olup olmadığı veya malzemeye ne tür ısıl işlem uygulanacağı gibi özellikler önceden kesin olarak bilinmeyebilir.
- Problemi analiz edin. Aldığınız kararlar ve yaptığınız varsayımlar doğrultusunda çözüm stratejinize uygun olarak problemi analiz edin. Sonuçlarınızı elde ettiğiniz tüm matematiksel hesaplamalar ve CAE verileri ile destekleyin.
- Çözümünüzü değerlendirin. Tahminlerinizi ve kararlarınızı değiştirmenin çözümün her aşamasını nasıl etkileyeceğini değerlendirin.
- Sunum yapın. İletişim becerileriniz burada devreye girer. Hitap ettiğiniz kitleyi düşünerek fikirlerinizi ve çözüme ulaşma yönteminizi anlaşılır ve ikna edici biçimde sunun.
Buraya kadar anlatılanlar tasarımcı olarak insanlarla etkileşim ve zaman yönetimini göz ardı etmeden tasarımı yürütmeniz için yol gösterici niteliktedir. Hatta bir tasarım sistematiği oluşturduğunuzda defalarca başa dönüp akış diyagramınızı farklı parametrelerle tekrarlamanız gerekecektir. İster bir ekibin parçası olun, ister bireysel bir proje ile ilgilenin mühendislik yaklaşımı ile sosyal becerilerinizin birleştiği noktada başarılı olmanız için engel yoktur. Etik değerleri es geçmeden proje planınıza sadık kaldığınız sürece eğitim ve iş hayatınızda istediğiniz sonuca ulaşmanız kuvvetle muhtemeldir.
Bu yazının genelinde ve istatiksel bilgilerde aşağıdaki kaynaklardan yararlanılmıştır.
1. Shigley’s Mechanical Engineering Design, Richard G. Budynas, Keith J. Nisbett
2. How design engineers spend their time: Job content and task satisfaction Original Research Article, Design Studies, Volume 33, Issue 4, July 2012, Pages 391-425, Mark A. Robinson
