Frezeleme Kesici Takımları

Talaşlı imalat yöntemlerinden olan frezeleme ya da diğer bir ifadeyle freze tezgahında talaş kaldırarak işleme yapabilmek için frezeleme kesici takımları kullanılır. Zaten talaşlı imalatta kesme olayı çok önemli bir konudur. Düzgün ve doğru kesme yöntemini kullanmakla birlikte; daha ucuza, daha kısa sürede ve daha kaliteli üretim yaparken bir yandan da kullandığınız kesici takımların ve cnc tezgahınızın verimli kullanım ömrü uzatılmış olur.

Aslında giriş paragrafımızda yüzeysel olarak ifade ettiğim hususlar üzerine ciddi araştırmalar (takım ve tezgah üreticileri tarafından) halen yapılmakta, akademik düzeyde deneysel arge çalışmaları yapılmaktadır. Piyasada yaygın olarak kullanılan takımlar için hazırlayacağımız yazı dizilerimize frezeleme kesici takımları ile başlamayı uygun gördüm. Frezelemede en çok kullanılan frezeleme kesici takımları önce sayalım sonra da tek tek inceleyelim. Frezelemede en çok kullanılan frezeleme kesici takımları şunlardır: Tarama  Kafaları , Parmak Frezeler, Matkaplar, Takma Uçlu Frezeler, Takma Uçlu Matkaplar, Raybalar, Küresel Frezeler , Kılavuzlar

 Tarama Kafaları

Tarama Kafası dediğimiz takımlar resimde görülmektedir. Universal ve CNC Freze tezgahlarında kullanılan tarama kafalarının farklı sayıda ve takım tasarımına göre farklı açılarda olan uçları elmas olarak piyasada bilinen kesici insertler sayesinde kesme işlemini gerçekleştirirler. İçten soğutma özelliğine sahip olan tarama kafaları aracılığıyla yüzey işleme ve kaba havuz boşaltma işlemleri yapılır. Malzemeye göre ve istenilen hassasiyete göre insert cinsi belirlenerek uygun ilerleme ve kesme hızları verilir. Eğer tarama kafasıyla işlenen yüzeylerde yüzey taşlama operasyonuna maruz kalacaksa, yüzeyde  0,2mm taşlama payı bırakılmasını tavsiye ederim.

Parmak Frezeler

Parmak frezeler , frezelemenin olmazsa olmazıdır. İstenilen parça geometrisini elde etmek için en büyük yardımcı kesici takımdır. HSS (Hard Stainless Steel) yani  paslanmaz hava çeliğinden ya da karbür alaşımlı takım çeliğinden üretilirler. Ø0,05 mm’den Ø60-70mm çaplara varan ölçülerde parmak freze bulunabilir. Farklı malzemeleri işleyebilmek için üretilmiş kaplamalı, zırhlı veya farklı helis ile farklı ağız sayılarında üretilmiş parmak frezeler mevcuttur. Tarama Kafalarında olduğu gibi insert kullanılan çeşitleri de piyasada vardır.

Düz parmak freze (square endmill) , küresel parmak freze (ball endmill) ve kenar radyüslü parmak freze (ball nose endmill) olmak üzere üç farklı geometride üretilir. Örneğin; formlu yüzeyleri ya da bölgeleri küresel parmak frezeyle işlemek istenilen sonucu verecektir, düz parmak freze kullanılırsa basamaklı keskin hatlar oluşacağından istenilen sonuç elde edilemeyecektir. Genelde kaliteli takımların ve tutucuların ilk satın alma maliyetleri yüksek olsa da uzun vadede daha kârlıdırlar. Doğru tutucu, doğru cnc tezgahı, doğru işleme stratejileri ve daha da önemlisi uygun devir/ilerleme oranları seçilmesi halinde bu kârlılık kolaylıkla fark edilecektir.

Tarama kafaları ve parmak frezelerin talaş kaldırma şekline örnek olarak aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Matkaplar

En basit ifadeyle delik delmeye yarar. İşlenecek malzemeye göre uç açıları ve malzemeleri değişir. HSS veya karbür matkaplar olduğu gibi takma elmas uçlu matkaplar da piyasada mevcuttur. HSS matkaplar delik delme işlemi yapılırken doğru delik merkezini bulması için ve matkap ömrü uzun olması için önden punta matkabı ile uygun derinlikte işaretleme yapılması gerekir. Ayrıca delik derinliği 4d üzerine çıktığında delik doğrusallığı sıkıntı doğurur ve matkap ömrü kısalır. Karbür matkaplarda böyle bir sıkıntı olmamakla birlikte punta matkabına da gerek yoktur ve HSS matkaplara göre daha yüksek kesme hızlarında çalışılabilir. Diğer yandan karbür matkapların içten soğutma özellikli olanları da vardır. Matkapla havuz boşaltma işlemi de pek sık karşılaşılmakla birlikte uygulanabilen bir yöntemdir. Takma insert uçlu matkaplar da vardır ve takma uçlu matkaplarla delik delinirken gagalama yaptırılması tavsiye edilmez. Delinecek delik derinliği dikkate alınarak matkap helis boyu seçilmelidir. Matkapların zırhlı ve kaplamalı olarak üretilen çeşitleri de bulunmaktadır.

Aşağıda insertli tipte yani takma uçlu bir matkabın yapısını ve çalışma şeklini izleyebilirsiniz:

Raybalar

Raybalar yardımıyla matkapla deldiğimiz deliğe girerek hassas ölçüye getiririz ve temiz bir yüzey elde ederiz. Aynı amaç için De’andre ya da ezme rulosu da kullanılabilir ama raybalar bu konuda bize daha ekonomik bir çözüm sunmaktadır.

Kılavuzlar

Kılavuzlar yardımıyla deldiğimiz deliklere diş çekebiliriz. Kılavuz takımımızı deliğe göndermeden önce havşa matkabı ile delik ağzındaki çapakları alarak konik bir ağız oluşturmamız sayesinde, hem kılavuzumuzun ömründen çalmamış oluruz ve hem de deliğimizin sağlıklı bir şekilde ağızlanması sağlanarak düzgün dişler elde ederiz. Kör delikler ve açık delikler için kullanılan kılavuzlar farklılık göstermektedir. Kör delikler için helisel talaş yollu kılavuzlar seçmemiz gerekirken açık deliklerde düz talaş yollu kılavuz seçmemiz yerinde olacaktır. Kılavuz takımlarımızın da kaplamalı çeşitlerinin bulunduğunu eklememiz yerinde olacaktır.

Sonraki yazımızda görüşmek dileğiyle…