Bağlama Elemanları: Aynalar

Torna tezgahlarında yaygın olarak kullanılan aynalar, temelde görevi aynen mengenelerde olduğu gibi iş parçalarını sıkı bir şekilde sabitleyerek parça üzerinde istediğimiz talaşlı imalat operasyonlarını gerçekleştirebilmemize olanak sağlamaktır. Aynalar dairesel veya dairesele yakın olan (düzgün altıgen gibi) geometrileri sıkabildiklerini ve küp gibi prizmatik geometrilerdeki iş parçalarını sıkamadıklarını hatırlatmakta fayda görüyorum.

Aynaların 2 veya daha fazla (en yaygın olarak 3 veya 4 adet) sıkma ayakları bulunmaktadır ve bu sıkma ayaklarının ayna merkezine uzaklıkları eşit mesafede olmalıdır. Çünkü iş parçasını sıkma ayakları sıkarak sabitlediğinde ayna ile eş merkezli olarak iş parçasının bağlanmış olması gerekmektedir. Eğer sıkılmış ve sabitlenmiş iş parçası ayna ile eş merkezli olmazsa; torna tezgahlarında salgılı veya eksantrik bir dönme gerçekleştirerek yanlış işlemelere veya takım kırılması ile buna bağlı olarak gerçekleşebilecek iş kazalarına sebep olabilir, diğer yandan freze veya CNC freze tezgahlarında ise bu eş merkezli olmama durumundan dolayı eğer parça X-Y sıfırı olarak ayna merkezi alınmışsa hatalı üretime veya iş kazalarına sebep olacaktır. Yine aynı sebepten ötürü sıkma pabuçlarının iş parçası üzerine oturan yüzeylerinde bulunabilecek kusurlar da iş parçasının ayna ile eş merkezli olarak sıkılmasına engel teşkil edeceğinden ve aynı sorunlara sebep olabileceğinden dolayı sıkma ayaklarının da kontrol edilmesi ve sorunluysa kullanılmaması gerekmektedir.

Aynaların Yapısı

Aslında yukarıdaki resim çok açık şekilde aynaların yapısını ve üretim mantığını çok güzel açıklıyor. Yine de ben de kısaca açıklayayım. Sıkma kolunu kullanarak sıkma vidasını döndürdüğümüzde sıkma dişlisinin arkasında bulunan ayna merkezini kesen çap dişlileri yardımıyla sıkma dişlisini ayna merkezi etrafında döndürmüş oluyoruz. Sıkma dişlisi ön yüzünde bir helisel kanal bulunmaktadır. Bu helisel kanalın boşluklarına sıkma ayaklarının arka tarafında kalan dişler oturmaktadır. Ayna ön gövdesinde bulunan t kanalları tarafından hareketi kısıtlanmış olan sıkma pabuçları, sıkma dişlisinin dönmesi sonucunda dışarıdan merkeze ya da merkezden dışarı olarak doğrusal hareket yaparak iş parçasını sıkar ya da gevşetir. Buradan sıkma dişlisinin zarar görmemesi için sıkma dişlisinin mutlaka sürekli olarak temiz tutulması gerektiğini, düzenli olarak yağlanması gerektiğini hatırlatmamıza gerek toktur sanırım.

Aynalarla Çalışırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Aynaları tamamen sıktıktan sonra son bir kez daha sıkma kuvveti uygulayarak ön gerilme kuvveti uygulanmalıdır.
• Sıkma vidaları dengeli olarak sıkılmalı, eksantirikliğe  müsade edilmemelidir.
• Özellikle kısmen uzun parçalarla çalışılırken, işlemeye başlamadan önce mutlaka parçadaki salgı kontrol edilmeli ve varsa salgısı alınmalıdır.
• Hidrolik aynalarda, hidrolik yağı mutlaka düzenli olarak kontrol edilmeli, eksikse kesinlikle yağ ilavesi yapılmalıdır.
• İşlenecek iş parçasının malzemesine uygun olacak şekilde (yumuşak, sert vb.) sıkma pabucu kullanılmalıdır.
• Aynaları kullanmadığınızda mutlaka koruyucu yağ ile sağladıktan sonra rafa kaldırmalısınız.
• Bozuk vida veya civatalarını kesinlikle yenisiyle değiştirmelisiniz.

Aynalar hakkında benim paylaşacaklarım, şimdilik aklıma gelenler burada bitti. Eklemek veya sormak istediklerinizi yorum olarak yazabilir ya da forum bölümümüzde paylaşabilirsiniz.