Talaşlı imalatta özellikle frezelemede bilhassa CNC tezgahlarda bağlama elemanı denildiğinde ilk akla gelen elemanlardır pabuçlar. Bağlama pabuçları sayesinde iş parçalarımızı tezgahlarımızın tablasına sıkı sıkıya bağlamak için; mengene, ayna ya da aparatlarımızı da pabuçlarımız sayesinde CNC tezgahımızın tablasına sabitleyerek rahatlıkla çalışmamız mümkün olur. Bu kadar önemli görevi olan pabuçlar aslında basit elemanlardır, kendi atölyenizde bile ihtiyacınıza uygun bir pabuç tasarlayarak üretmeniz mümkündür.
Pabuçları tezgahlarımızda kullanmak için civata ya da saplamaya, tezgahımızın T-kanallarına uyacak şekilde T-somunlara ve pula ihtiyacımız vardır. Farklı çeşitleri bulunan pabuçlar piyasada genellikle civataları, pulları ve T-somunlarıyla beraber set halinde satılmaktadır. Bu set halinde satılan pabuçlar genellikle merdiven diş destekli düz pabuçlar içermektedir. Civata destekli pabuçlarda ise pabuçta ekstradan diş çekilmiş bir civata deliği bulunmaktadır. Civata destekli pabuçlarda merdiven maliyeti olmadığından dolayı biraz daha ekonomik olarak karşımıza çıkmakla birlikte aslında önemli bir fark da yoktur aralarında. Civata destekli pabuç resmine aşağıdan bakarak fikir sahibi olabilirsiniz.
Bunlar düz bağlama pabuçlarıydı. Bunların dışındaki bazı yaygın pabuç çeşitlerinden bahsetmek istiyorum. Bahsi geçmeyen pabuç çeşitleri hakkında teknik hırdavatçılardan bilgi alabilirsiniz.
Yandan Sıkma Pabuçları
Yandan sıkma pabuçları iş parçalarını yandan sıkarak sıkıca kavrar. Montajı mengeneye göre daha kolaydır. Düz pabuçlar gibi iş parçasına üstten basmadığı için üst yüzeyde yapılacak herhangi bir talaşlı imalatı kısıtlayıcılığı yoktur. Hatta alt yüzeyde gerekli kütük tutma payı bırakıldığı takdirde, kalan diğer beş yüzeyde de talaşlı imalat operasyonları yapılmasına izin verir ancak bu şekilde kullanımda dört kenarın hepsinden de yandan destekli pabuçlarla sıkma işlemi yapılması gerekir. Yoksa bir taraf pabuçsuz bırakılarak sadece iki taraftan yandan sıkma pabucu ile sıkma yapılırsa, boş kalan tarafa düşen yüzeylerde beş eksen tezgahta talaşlı işleme yapılırken iş parçasının oynaması ihtimali yüksektir.
Yandan destekli pabuçlarda daha güçlü bir kavrama yeteneği isteniyorsa açılı sıkma yapabilen yetenekte bir yandan sıkma pabucu temin edilmelidir. Çünkü açılı yandan sıkma pabuçları iş parçasını hem yanlardan sıkarken hem de aşağı doğru açısal kuvvet uygulayarak iş parçasını tezgah tablasına bastırarak daha emniyetli bir bağlama sağlar.
Kombine Pabuçlar
Söküp takma işlemini kolaylaştıran kombina sıkma pabuçları sayesinde parça üstten sıkılarak bağlanabilir. Seri imalata en uygun pabuç çeşidi olmakla birlikte çok eksenli talaşlı imalata uygun değildir.
Pabuçları Kullanırken Şunlara Dikkat Edin:
- Pabuçların civata dişleri sağlam olmalıdır,
- Pabuç oturma yüzeyleri bozuk olmamalıdır,
- Pabuç oturma yüzeyleri ile iş parçası arasında metal talaşı bulunmamalıdır,
- Uzun süre kullanılmayacak pabuçlar koruyucu yağ ile yağlanmalıdır,
- Pabuçların dayama ve destekleri hareketsiz biçimde sabitlenmelidir.
