Döküm Metodu

Döküm , büyük bir titizlikle hazırlanmış kalıpların içerisine metal ve ya alaşımların eritilerek dökülmesi ve katılaştırılması işlemidir. Geçmişten geleceğe en çok tercih edilen ve edilmeye devam eden bir üretim metodudur. Cevherlerden belirli metotlarla elde edilen metaller, sıvı hale getirilerek (sıvının sahip olduğu yüksek şekil alma) talaşlı imalat, pres ve diğer yöntemlerle imalatı çok zor olan belki de imkansız olan parçaları döküm yöntemiyle çok kolay bir şekilde imal etme imkanımız vardır. Dökümle belki de üretim denince akla ilk gelen ürün, motor blokları, krank milleridir. Örnekleri çoğaltmamız mümkündür.

Döküm metodunun avantajları:

1. Yüksek adetli seri üretimler için oldukça uygundur.
2. Karmaşık büyük – küçük parça üretimine elverişlidir.
3. Dökümle üretilen parçalar genellikle aşınma dayanımları daha iyidir.
4. Titreşim sönümleme özellikleri yüksektir
5. Tüm alaşımlar döküm malzemesi olarak kullanılabilir.

Döküm metodunun dezavantajları:

1. Seri üretim olmayan, üretim miktarı az olan dökümler, ekonomik değildir.
2. Ergime sıcaklığı yüksek olan metaller için ekonomik olarak uygun değildir.
3. Döküm, çalışma ortamını ve çevresini oldukça kirleten bir metottur.
4. Çok ince kesitlerin elde edilmesi oldukça zordur.

Döküm parça tasarımında dikkat edilmesi gereken önemli noktalar:

• Kaliteli bir döküm için her şey de olduğu gibi, yönteme karar vermeliyiz ve daha sonra bu yönteme uygun kalıp, maça, yolluk ve besleyici sistemlerin tasarımına geçilebilir.
• Döküm parça tasarımında dikkat etmemiz gereken en önemli husus keskin köşelerden kaçınmaktır, bu keskin köşeleri yuvarlatmalıyız.
• Federleri çok iyi kullanmamız gerekmektedir.
• Yolluk ve besleyici tasarımını, döküm parçanın az kullanılır ve daha sonra parça kullanımına engel bir durum teşkil etmemesine dikkat etmeliyiz.

Döküm modeli tasarımı ve yapımı:

• Model, kalıplama ve döküm resimleri hazırlanır. Döküm resimlerinde kalıplamanın gösterilişi ile beraber, besleyici, yolluk, çıkıcı, topuk ve meme ölçülerini de belirten ilave resimler hazırlanmalıdır.
• Model, genellikle, ağaç, hafif metal veya plastik malzemelerden, istenen parçanın aynısı olmak zorundadır. Ağaç modeller hafif ve kolay üretilebildikleri için, metal modeller ise uzun ömürlü oldukları için tercih edilmektedirler. Plastik modeller ise her iki malzeme özelliklerini (ağaç ve metal) bazen sağlayabildiği için tercih edilebilirler.
• Model malzemesi genel olarak dökümü yapılacak malzemenin adedine göre seçilir. Eğer çok adetli ise metalden, az adetli ise ağaç modelden yapmak mantıklıdır.
• Modeller kalıplardan kolay çıkartılabilmesi için yaklaşık olarak 1-2° imal edilirler. Eğer bu şekilde yapılmazlarsa kalıbın bozulması meydana gelebilir.
• Modeller gerçek döküm parçasından bir miktar daha büyük yapılır ki sıcak döküm, kalıpta soğurken belirli oranlarda çekme meydana gelir. Tabi ki bu çekme oranı her metal için aynı değildir. Karbon çeliğinde %2 iken, gri dökme demirde %1’ dir. Tabloda diğer malzemeler de verilmiştir.