Üretim sistemi kavramına açıklık getirdiğimiz ilk yazımızdan sonra bu kez üretim sistemlerinin nasıl sınıflandırıldığına değineceğiz. Üretim sistemleri esas olarak üretimin miktarına ve akış hızına göre türlere ayrılmıştır. Başka bir yaklaşımda ise stok durumuna göre sınıflandırılmıştır. Her iki yaklaşıma da üretim sistemi türleri hakkında kısaca değinirsek;
- Miktara ve akış hızına göre; seri üretim, kesikli üretim ve proje tipi üretim olarak gruplandırılır.
- Stok durumuna göre; stoğa üretim, sipariş miktarına göre üretim ve sipariş miktarına göre montaj olarak gruplandırılır.
Üretim miktarı ve akış hızına göre;
Seri Üretim: Ürüne olan ihtiyacın yüksek miktarda ve sürekli olduğu durumlarda seri üretim yöntemi uygun görülür.
- Bu yöntem zincirleme işlemleri içerir ve bu nedenle herhangi bir aşamadaki aksaklık sistemin geri kalanının durmasına ve kendinden öncesinin de tıkanmasına neden olur.
- Seri üretimde insan gücünden faydalanılırken otomasyona dayalı makina ve donanımlar da yoğun olarak kullanılmaktadır.
- Kullanılan makina ve donanımlar özel amaçlı olarak tasarlanabilir.
- Bu üretim sisteminde ilk kurulum maliyetleri yüksek olmakla birlikte işletme maliyeti diğer sistemlere göre daha düşüktür.
- Seri üretimde esas olan birim zamandaki üretimi en yüksek değerine ulaştırabilmektir.
- Sistemin genel akışı, en yavaş ilerleyen bölümlere bağımlı olarak belirlenir.
Kesikli Üretim: Az sayıdaki sipariş üzerine ve farklı ürünlere yönelik üretim yapılan sistemler kesikli üretim sistemleridir.
- Seri üretimden farklı olarak genel amaçlı makina ve teçhizat gerektirir.
- Kalifiye iş gücüne gereksinim fazladır.
- Süreklilik arzetmediği için sistemin verimi düşüktür.
- Birim maliyet hesaplanması zorlaşır kimi durumlarda imkansız hale gelir.
- Farklı çeşitlerde üretim yapıldığı için hammadde temini ve iş takibi gibi faaliyetler daha yoğundur.
- Siparişler düzensiz olduğundan donanımın ve iş gücünün boş kalmasına göre iş akışı devam eder. Aksi durumda üretim sıraya koyulur ve sipariş teslim süresi belirsizleşir. Bu nedenle müşterilere teslim tarihi yerine teslim tarihi aralığı verilir.
- Belirlenmiş miktarlardaki siparişler parti tipi üretim olarak adlandırılır ve kesikli üretim grubuna girer.
Proje Tipi Üretim: İhtiyaca özel ve tek seferlik üretimler proje tipi üretim sistemleridir.
- Genellikle büyük ve karmaşık ürün veya hizmetlerdir, belirli bir sürede tamamlanmaları hedeflenir.
- Genellikle proje ürünü sabittir ve temel bir kurulum üzerine inşa edilir.
- Belirli bir iş akışı olmadığı ve kalifiye eleman gerektirdiği için maliyeti oldukça yüksektir.
- Proje yönetimi faaliyetleri üretim hızının planlanması için önemlidir.
- Tek seferlik üretim olduğu için hatalı üretime meydan vermemek için çaba gösterilir.
Stok durumuna göre;
Stoğa Üretim: Bu üretim sisteminde üretim öncelikle stoğa kaldırılır. Sipariş geldiğinde talebi hızlı bir şekilde karşılama avantajı vardır. Stoğa üretim için ürünün saklanabilir özellikte olması ya da saklama maliyetlerinin düşük olması gerekir. Hızlı cevap verebilme avantajına rağmen stok için üretim yapıldığından; müşteri isteklerindeki herhangi bir değişikliğe karşılık verilmesi zordur.
Sipariş Miktarına Göre Üretim: Üretilecek ürünün özelliği ve miktarı tamamen sipariş ile belirleniyorsa siparişe göre üretim sistemi kullanılır. Kesikli üretime daha yakın bir üretim çeşididir. Üretimin niteliği ve özellikleri müşteri tarafından belirlendiği ve hatta üretim safhasında değişikliklere imkan verdiği için müşteri açısından avantajlıdır. Üretim sistemi açısından ise esnek bir üretim organizasyonu gerektirir.
Siparişe Göre Montaj: Bu üretim sistemi esasında siparişe göre üretim kapsamında sayılır. Ancak montajda kullanılan elemanlar stoktan ya da başka bir firmadan hazır olarak temin edildiği için stoğa üretimle birlikte değerlendirilir. Sipariş alındığında montaj için gerekli girdiler hazır olduğu için teslimat hızlıdır ve süresi de nettir. Ancak stoğa üretimdekine benzer olarak müşterinin üründe değişiklik isteklerine cevap verilememektedir.
Kaynaklar
- http://e-ogrenme.anadolu.edu.tr/eKitap/ISL303U.pdf
- http://enm.blogcu.com/uretim-sistemleri-ve-siniflandirilmalari/9077455
