CNC tezgahlarda yaygın olarak kullanılan kodlar ISO kodları olarak bilinen kodlardır. Heidenhein, Mazak , Siemens, Fagor gibi farklı kontrol merkezlerinin kendilerine özel programlama kodları ve özel paket programlama kod ve arayüzleri bulunmasına rağmen ISO kod desteği tüm kontrol merkezlerinde bulunmaktadır. Biz de bu yazımızda CNC Tezgahların Programlanması konusuna yeni başlayanların yararlanabileceği şekilde en yaygın kullanılan bazı ISO kodlarının ne anlama geldiğini anlatacağız. Bu kodlar N, G, X, Y, Z, F, S, T ve M kodlarıdır.
Bu kodların kısa tanımları aşağıdaki gibidir.
N = Satır Numarası
G = Hazırlayıcı Fonksiyon Kodu
X = Gidilecek Noktanın (X) Ordinat Değeri
Y = Gidilecek Noktanın (Y) Ordinat Değeri
Z = Gidilecek Noktanın (Z) Ordinat Değeri
F = İlerleme Miktarı
S = Devir Sayısı
T = Takım Numarası
M = Yardımcı Fonksiyon Kodu
SATIR NUMARASI ( N, Sequence Number ) :
Her programlama da olduğu gibi CNC Tezgahların Programlanması hususunda da oluşturulan satırlara bir numara verilebilir. Satır numaraları satırlar için birer referans numarasıdır. Genellikle 10, 20, 30, 40 gibi aralıklı ve ardışık olarak verilir. Bunun sebebi yazım esnasında unutulan satırlar varsa geriye dönüp araya başka bir satır numarası ile ilave yapmaktır. Satır numarası verilmese de olur. Ancak verilmesinin bazı avantajları vardır. Mesela bazı CNC tezgahlarda yapılan program yazım hataları kullanıcıya uyarı mesajı olarak hatanın yapıldığı satır numarası ile birlikte verilir. Böylece kullanıcı hatasını daha kısa sürede bulup düzeltir. Ayrıca program içerisinde döngü kurabilmek satır numarası belirtmekle olur.
HAZIRLAYICI FONKSİYON KODLARI ( G Kodu ) :
Bu kodlar genellikle tezgahı bir harekete ve eyleme hazırladıklarından bu adı almışlardır. Aynı satırda birbirinin tersi olmayan G kodları birlikte kullanılabilir. Bazı G kodları da modal yani kalıcıdır. Farklı bir G kodu kullanılana kadar en son kullanılan modal kod geçerliliğini sürdürür. G kodlarının bazıları her tezgahta ortak bazıları ise o tezgaha özeldir.
ADRES TANIMLAMA ( X, Y, Z )
Bu harflerle gidilecek noktanın koordinatları tanımlanır.
İLERLEME MİKTARI ( F, Feed )
Bu değer kesme esnasında takımın ilerleme hızını belirtir. Freze tezgahlarında varsayılan birim mm/dk. Olduğundan (bazı tezgahlarda bu birim devir/ilerleme olarak varsayılmış olabilir) F değeri kesicinin dakikada mm. olarak gidiş hızını belirler.
DEVİR SAYISI ( S, Speed )
Bu değer iş milinin kendi ekseni etrafında dakikadaki dönüş sayısıdır.
TAKIM NUMARASI ( T, Tool )
Bu değer kesici takım seçiminde kullanılır. Birden çok takımı bulunan frezelere iş merkezi denilir. CNC iş merkezlerinde aynı programda birden fazla takım kullanılabilir. Her takım seçimi için T harfiyle takım numarasını belirtilmelidir.
YARDIMCI FONKSİYON KODLARI ( M Kodu )
Bu kodlar G kodlarını tamamlayıcı ve onlara yardımcı işlevler içerirler. Tıpkı G kodları gibi bunlarında bazıları her tezgahta ortak bazıları ise tezgaha özeldir.
PROGRAM ADI ( O )
Her nesnenin bir ismi olduğu gibi yapılan programların da bir ismi olmalıdır. FANUC kontrol sistemlerinde program ismi O harfinin yanına 4 haneli bir sayı ile tanımlanır. İstenirse program adının yanına parantez içinde açıklama yazılabilir. Örneğin ; O1234 (DENEME PROGRAM) ;
SATIR SONU ( ; )
Her satırın sonu noktalı virgül işareti ile kapatılır. Bu işaretin adı EOB tur.
EOB : End Of Block kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir tanımdır. Satır sonu anlamına gelir.
CNC Programlama olayına bu yazımızla ufak bir giriş yapmış olduk. Elle program yazmanın temellerini diğer yazılarımızda vermeye devam edeceğiz. Amacımız sitemiz takipçilerinin bilgi alt yapısını geliştirmek ve Türkiye sanayisine katkıda bulunmaktır. Bu amacımızı desteklemek isterseniz burada paylaştığımız bilgilerin daha fazla kişiye ulaşmasında bize yardımcı olunuz ve lütfen sitemizde yayınlanan bilgileri kaynak göstermeksizin kopyalamayınız…
