Mikrometreler kumpaslara göre daha hassas ölçme aletleridirler. Bunun sebebi mikrometre çeneleri ölçülmek istenen ölçüye getirilirken gereğinden fazla kuvvet uygulamanızı engelleyen hassas bir mekanizmanın ölçüm aleti üzerinde yer almasıdır. Kumpaslarda parçayı fazla sıkma şansınız olduğundan özellikler yüzdelik ve daha yükse hassasiyetlerde ölçüm yapmanız zorlaşır. Fakat mikrometrelerde bulunan hassas mekanizma sayesinde hassas bir şekilde ölçüm yapmanız mümkün olur.
Yukarıda ölçüm aralığı 0-25 mm ve hassasiyeti 0,01 mm olan bir mikrometre gösterilmiştir. Mikrometreler temelde vidalı bir milin döndürme mekanizmasına bağlı olarak yaptığı doğrusal hareket sonucunda, yapılan harekete bağlı olarak ölçüleri belirlememizi sağlar. Mikrometrenin uç kısmında bulunan cırcır mekanizması 250 gr/cm3 üzerinde basınç kuvveti uygulamanıza müsade etmeyerek ölçüm hassasiyetinizi korumanıza ve rahatça ölçüm yapmanıza olanak sağlar.
Tambur ve kovan kısımları üzerinde birbirine dik olarak konumlandırılmış iki adet skala (ölçü göstergesi) bulunmaktadır. Mikrometrelerde, kovan üzerinde bulunan ölçüm eksen çizgisinin tamburda kesiştiği çizgiye bakarak ölçüyü belirleriz.
Örneğin; yukarıdaki resimde 25-50 mm ölçüm aralığı olan 0,01 mm hassasiyetli bir mikrometrenin okunma mantığı gösterilmiş. Burada kovan üzerinde bulunan 25,30,35,40,45,50 sayılarının bulunduğu üst tarafta kalan aralıklar okuyacağımız ölçüde virgülün sol tarafında kalacak olan yani tam sayı ölçüleridir. Yine kovan kısmında ölçüm eksen çizgisinin alt kısmında kalan ölçü aralıkları ise 0,5 mm ‘lik ölçü aralık çizgileridir. Bir de tamburun üzerinde 50 aralığa bölünmüş kısım vardır. Tam ölçüyü okumak için bu 3 kısımdan okuyacağımız değerleri toplarız. Bu örneğimizde ölçümüz, 34’ü biraz geçmiş olmasına rağmen 34,5 çizgisi görünmediğinden 34,5 mm’nin altında bir değer olduğu görünmektedir. Tambura baktığımızda ise ölçüm eksen çizgisinin 10 değerini tam olarak kestiğini görüyoruz. Bu durumda ölçümüz 34+ 0,0+ 0,10 = 34,1 mm olarak okunuyor. Eğer ölçüm çizgisinin altında kalan 34,5 çizgisi görünmüş olsaydı bu değer 34+0,5+0,1= 34,6 mm olarak belirlenmiş olacaktı.
Dijital ya da saatli mikrometrelerde ölçü okuma hassasiyeti 1/10000 mm seviyelerine çıkabilmektedir ve okumak daha kolaydır.
Mikrometre çeşitleri ve okumasıyla ilgili daha fazla örnek için bu dokümanı indirerek inceleyebilirsiniz: